Normale zwangerschapsklachten
Een aantal klachten komen tijdens de zwangerschap zo veel voor, dat ze als normaal beschouwd moeten worden. De meeste van deze klachten worden veroorzaakt door de hormonale veranderingen (sterke toename van oestrogene hormonen) of door mechanische veranderingen (groter worden van de zwangere baarmoeder). Deze zwangerschapsklachten zijn:
- misselijkheid en braken. Vooral in het begin van dezwangerschap en meestal alleen ’s ochtends, veroorzaakt door de hormonale veranderingen
- moeheid en slaperigheid. Ook vooral in het begin van de zwangerschap
- emotionele labiliteit. Eigenlijk gedurende de gehel zwangerschap
- plasklachten. Druk op de blaas van de groter wordende baarmoeder in het begin van de zwangerschap en later door de indaling van het hoofd in het bekken geeft eerder en vaker aandrang om te plassen en kan ook onwillekeurig urineverlies veroorzaken
- obstipatie. Vooral tegen het eind van de zwangerschap en wordt veroorzaakt door hormonen die de darmwandspieren verslappen
- dikke voeten. Tijdens de zwangerschap wordt veel vocht vastgehouden en dat kan zich manifesteren op het laagste punt, de voeten en de enkels
- zuurbranden. Vooral tegen het eind van de zwangerschap doordat zure inhoud uit de maag in de slokdarm komt doordat de afsluitspier verslapt is
- rugklachten. Veroorzaakt door een verandering van de houding tijdens de zwangerschap
- bekkenklachten.Veroorzaakt door een grotere beweeglijkheid van de banden in het bekken
- spier-(kuit-)krampen. De oorzaak is niet geheel duidelijk en vooral later in de zwangerschap
- vaginale afscheiding. Veroorzaakt door meer productie van vocht in de vagina (schede)
- tandvleesbloedingen. In de zwangerschap is het tandvlees wat opgezet en kan bij het tanden poetsen gemakkelijker gaan bloeden
- duizeligheid. Tijdens de zwangerschap is de bloeddruk vaak lager en bij plotselinge houdingsveranderingen (gaan staan) kan dat leiden tot duizeligheid en zelfs flauw vallen
Abnormale zwangerschapsklachten
Er komen tijdens de zwangerschap ook klachten voor, die misschien nadelig voor de zwangerschap zijn en waarvoor extra onderzoek noodzakelijk is. Deze klachten kunnen leiden tot een opname in het ziekenhuis. Deze abnormale zwangerschapsklachten zijn:
Bloedverlies
Bloedverlies kan op elk moment van de zwangerschap optreden en is heel vaak een onheilspellend teken. Het is verstandig om altijd contact op te nemen met de persoon die de zwangerschap controleert. In het algemeen zal er in het ziekenhuis een onderzoek gebeuren, waarbij echoscopisch de zwangerschap gecontroleerd wordt, er afhankelijk van het trimester een cardiotocogram (CTG, controle van de hartslag en eventuele weeën activiteit) wordt gemaakt en vaak via de vagina inspectie is van de baarmoedermond.
In het 1e trimester kan het een voorbode zijn van een miskraam; echoscopisch onderzoek is dan noodzakelijk. Het bloed is afkomstig van het weefsel wat rond het vruchtje zit (het is dus niet van het vruchtje zelf). Is er bij echoscopisch onderzoek een normale zwangerschap te zien, dan is het beleid om af te wachten met zelden het advies om te rusten. Is de zwangerschap niet meer goed, dan zal er een miskraam spontaan optreden of opgewekt worden.
In het 2e en 3e trimester zijn er meerdere oorzaken mogelijk van bloedverlies, zoals:
- een voorbode dat er een (te vroege) bevalling op komst is. In dat geval word het bloedverlies veroorzaakt door het open gaan van de baarmoedermond
- bloed dat afkomstig is van de baarmoedermond. Tijdens de zwangerschap is de baarmoedermond opgezwollen en kan erg gemakkelijk wat gaan bloeden, zowel spontaan als na seksueel contact. Het is over het algemeen een onschuldig verschijnsel. Zeer zelden wordt het bloedverlies veroorzaakt door een kwaadaardig gezwel van de baarmoedermond
- bloed dat afkomstig is van de placenta
- voorliggende placenta (placenta previa): de placenta heeft zich ingenesteld in het onderste deel van de baarmoeder, dus voor de uitgang van de baarmoedermond. Door de groei van de baarmoeder kan er een stukje placenta van de wand losscheuren met pijnloos bloedverlies als gevolg. Middels een echo is de abnormale positie van de placenta te zien.
- loslating van de placenta (solutio placenta): de oorzaak is een bloeding achter de placenta. Naast bloedverlies het gevoel van een ‘harde buik en veel buikpijn. Door de loslating krijgt het kind onvoldoende zuurstof en dat is levensbedreigende situatie. Middels een echo is het bloedstolsel achter de placenta te zien.
- bloeding uit de rand van de placenta: geen van beide reeds genoemde oorzaken is aanwezig, namelijk op de echo geen bijzonderheden te zien en de zwangere heeft geen bijzondere klachten.
Teveel misselijkheid en braken (hyperemesis gravidarum)
Misselijkheid en braken is een normale zwangerschapsklacht, maar wanneer er zeer veel wordt gebraakt en er eigenlijk geen voedsel of drank meer wordt binnengehouden, is er sprake van hyperemesis. Dat vele braken leidt tot gewichtsverlies, uitdrogingsverschijnselen en weinig urine productie. Om toch te voldoen aan de gevraagde behoefte, gaat de zwangere vetten verbranden, waardoor ketonen (aceton) gevormd worden en dat kan in de urine bepaald worden.
Een zwangere moet dan worden opgenomen voor behandeling als er aceton in de urine zit, want anders gaat het van kwaad tot erger en ontstaat er een leverbeschadiging en zenuw beschadiging. Er kan een situatie van ernstige sufheid en zelfs een coma ontstaan.
De precieze oorzaak is onbekend, maar er blijkt wel een duidelijke samenhang te zijn met een hoge hormoon productie èn met psychische factoren bij het ontstaan van hyperemesis.
De behandeling bestaat uit opname, het herstellen van de balans van elementaire stoffen (o.a. vitamines) in het bloed en het geven van extra vocht middels een infuus. Soms duurt genezing weken, maar in de meeste gevallen is de hyperemesis verholpen met een dag of tien.
Zwangerschapsjeuk (pruritus gravidarum)
Dit probleem kan zich voordoen tijdens het laatste deel van de zwangerschap. De zwangere heeft jeuk over haar gehele lichaam, dat nogal eens onhoudbaar is, waardoor opname noodzakelijk is. Bij lichamelijk onderzoek van de zwangere worden overal de tekenen van overmatig krabben gezien.
De oorzaak is meestal onvoldoende afvoer van galstoffen in de lever en de huid van de zwangere wordt soms wat gelig. De behandeling is lastig omdat geneesmiddelen weinig effect hebben. Daarom wordt de bevalling nogal eens eerder opgewekt, waarna de klachten weer verdwijnen.
Huidaandoeningen (dermatosen) in de zwangerschap
Er zijn een drietal specifiekezwangerschapsdermatosen (herpes gestationes, prurigo gestationes en puppp) Een huidarts heeft de meeste kennis om de diagnose te stellen.
Bij alle drie is er sprake van blaarvorming, rode gezwollen plekken of schilferende rode zwellingen. Het is een zeldzame afwijking die in de 2e helft van de zwangerschap voorkomt en vaak ondraaglijke jeuk veroorzaakt. De oorzaak hangt samen met de zwangerschap, maar de relatie er mee is nog niet opgehelderd. Een behandeling is niet bekend, behalve dat beëindiging van de zwangerschap, meestal door een keizersnede, de verschijnselen en de klachten weer doet verdwijnen.
Bekkenklachten (bekkeninstabiliteit)
Het bekken bestaat uit drie botdelen (heiligbeen of sacrum = onderste deel van de wervelkolom en twee darmbeenderen waarvan de voorzijde links en rechts schaambeen heet) die door banden met elkaar verbonden zijn. Tijdens de zwangerschap worden door de hormonen de banden wat slapper, waardoor de bekkendelen wat meer beweeglijkheid ten opzichte van elkaar krijgen. Deze toegenomen beweeglijkheid kan, vooral in het derde trimester, pijn veroorzaken aan de voorzijde in de schaamvoege en links en rechts aan de achterzijde in het gewricht tussen heiligbeen en heupbeen.
Onderscheidt moet worden gemaakt tussen:
- bekkenpijn. Enige pijn, wat als normaal kan worden beschouwd, tijdens de zwangerschap zowel links en rechts naast de wervelkolom en bij het schaambeen.
- bekkeninstabiliteit. Ernstige pijn, eventueel uitstralend en soms zelfs zodanig dat de vrouw in haar functioneren wordt belemmerd. Vooral belating van het bekken geeft veel klachten.
- symfysiolysis. De schaambeenvoege (ruimte tussen de beide schaambeenderen) is groter geworden, waardoor er onvoldoende steun is en de vrouw een waggelende gang krijgt. Verder veel pijn in de schaamstreek.
De ernst van de klachten zijn zeer wisselend. Gelukkig hebben de meeste zwangeren hebben geen tot erg weinig klachten. Daar tegenover staan die zwangeren die praktisch invalide zijn en heel veel klachten hebben.
Wanneer een zwangere bekkenklachten heeft, moet natuurlijk door bepaalde testen uitgezocht worden wat de oorzaak precies is, want ook een zwangere kan een hernia krijgen. Op röntgenfoto’s is de diagnose niet te stellen.
Afhankelijk van de ernst van de klachten en de oorzaak van de klachten, wordt een vervolgplan besproken. Bij geringe tot matige klachten worden leefregels gegeven, zoals het vermijden van werkzaamheden waarvan de spanning vooral op de rug en de bekkenbodem drukken, bijvoorbeeld minder traplopen, tillen etc. Medicijnen zijn er niet, wel kan fysiotherapie de klachten verminderen en ook kan het ondersteunen van de uitpuilende buik met bijvoorbeeld een zwangerschapsgordel de klachten doen verminderen. Als de klachten ernstig zijn, dan wordt wel bedrust geadviseerd.
Bij de bevalling moet rekening gehouden worden met beperkingen door pijn in de bekkenregio. Bij het persen moet gedacht worden aan een zo’n minst mogelijk pijn veroorzakende houding voor de vrouw. Een natuurlijke bevalling heeft geen nadelen voor de bekkeninstabiliteit en het uitvoeren van een keizersnede heeft nimmer voordelen aangetoond, zelfs eerder nadelen door de herstelperiode van de keizersnede.
Na de bevalling moet de vrouw haar conditie weer opbouwen en weer de activiteiten uitvoeren die ze voor de bevalling had gestopt, zoals traplopen. Vier weken na de bevalling hebben 90% van de vrouwen nauwelijks meer klachten en bij 99% is er sprake van volkomen herstel na een jaar.
Bij een volgende zwangerschap is de kans opnieuw klachten te krijgen ongeveer 85%.