Baarmoederhalskanker, ook wel cervixcarcinoom genoemd, is een kwaadaardige ziekte die ontstaat in het slijmvlies van de baarmoedermond/-hals (de cervix). De baarmoederhals is het onderste deel van de baarmoeder dat uitsteekt in de schede (vagina) en ongeveer 2 cm lang is. Het ontstaan van baarmoederhalskanker gaat heel langzaam. Vanaf de allereerste verandering in het slijmvlies van de baarmoederhals tot aan de diagnose kanker kan wel 10 tot 15 jaar duren. Gelukkig komt het door de actieve screening maar weinig voor in Nederland; ongeveer 650 keer per jaar wordt deze diagnose gesteld.
Baarmoederhalskanker kan op alle leeftijden optreden, maar komt het meeste voor bij vrouwen tussen het 30e en 45e jaar en later tussen het 65e en 85e jaar.
Deze kanker wordt veroorzaakt door een infectie met een algemeen en veel voorkomend virus: het Humaan Papilloma Virus (HPV). Deze virussen worden overgedragen door ‘huid op huid’ contact en op de baarmoedermond dus vooral door geslachtsverkeer.
Er zijn heel veel soorten HPV’s en om ze van elkaar te kunnen onderscheiden hebben ze een nummer gekregen. De meeste zijn volstrekt ongevaarlijk, maar sommige kunnen baarmoederhalskanker veroorzaken (nr. 16, 18, 30 en 31). Dat worden oncogene (kankerverwekkende) virussen genoemd, maar een infectie ermee wil nog niet zeggen dat er baarmoederhalskanker ontstaat. Ongeveer 80% van alle vrouwen die seksueel actief zijn, krijgen een HPV infectie en ongeveer 70% van deze groep raken besmet met een oncogeen type. Bij de meest infecties (oncogene en niet-oncogene) verdwijnt het virus weer, maar bij een klein aantal vrouwen blijft de oncogene infectie bestaan en kan dan veranderingen aan het baarmoederhals slijmvlies veroorzaken die kunnen leiden tot baarmoederhalskanker.
Omdat het een huid op huid infectie is, kunnen ook vrouwen die geen sexueel contact hebben soms besmet raken. Vanzelfsprekend komt een HPV infectie meer voor bij vrouwen met wisselende sexuele contacten. Condoom gebruik verkleint dat risico wel, maar geeft geen volledige bescherming. Verder blijkt uit onderzoek, dat vrouwen die veel roken een verhoogd risico hebben, waarschijnlijk omdat het oncogene virus ben hen minder vanzelf weer verdwijnt.
Baarmoederhalskanker >> Symptomen en klachten
Pas als er sprake is van baarmoederhalskanker treden er klachten op. Eén van de eerste symptomen is abnormaal vaginaal bloedverlies en een onfrisse wat waterige afscheiding. Het abnormale bloedverlies treedt op buiten de menstruatie periode bij jonge vrouwen en na de overgang zonder enige aanleiding. Ook kan er sprake zijn van contact bloedingen, bloedingen veroorzaakt door sexueel contact of soms allen na een ontlasting. Alhoewel abnormaal bloedverlies meestal niets te maken heeft met kanker, is het voor iedere vrouw toch verstandig om hierover contact op te nemen met haar huisarts.
Baarmoederhalskanker >> Vroegtijdige opsporing
Baarmoederhalskanker ontstaat door een HPV infectie en het is mogelijk een infectie te voorkomen wanneer er een vaccin voor bestaat. Wetenschappers is het recent gelukt zo’n vaccin te maken waarmee jonge vrouwen gevaccineerd kunnen worden. Met het Ministerie van VolksGezondheid worden reeds gesprekken gevoerd om preventief alle jonge vrouwen in Nederland met het anti-HPV vaccin in te enten.
De laatste 40 jaar vond deze vroegtijdige opsporing plaats door het maken van een uitstrijkje. Sinds een jaar of 25 gebeurd dat door middel van een bevolkingsonderzoek op baarmoederkanker, waarbij vrouwen tussen de 30 en 60 jaar worden uitgenodigd (sinds 1966 om de 5 jaar; 30, 35, 40 jaar etc.; deelname is gratis) een uitstrijkje van de baarmoedermond te laten maken. Omdat het ziekte proces zeer traag verloopt (10 tot 15 jaar), is het mogelijk door middel van dat uitstrijkje, reeds voordat er sprake is van baarmoederhalskanker, dus in het voorstadium, afwijkingen in de cellen van het slijmvlies vast te stellen. Het is vervolgens mogelijk het voorstadium te behandelen en daarmee baarmoederhalskanker te voorkomen.
Baarmoederhalskanker >> Het ziekteverloop
Is er éénmaal sprake van baarmoederhalskanker, dan gaat dat proces zich steeds verder uitbreiden. Deze groei gaat zowel verder in het gebied waar de baarmoederhals zich bevind, dus naar de vagina en het steunweefsel om de baarmoederhals heen, als wel door middel van uitzaaiingen via de lymfeklieren in de buik.
De mate van uitgebreidheid van het kanker proces wordt aangegeven een classificatie in 4 stadia.
- In het 1e stadium bevindt het kanker weefsel zich alleen nog maar in de baarmoederhals
- In het 2e stadium is het kankerweefsel al wat doorgegroeid in de vagina en/of in het steunweefsel
- In het 3e stadium is de doorgroei verder naar beneden in de vagina en/of verder in het steunweefsel
- In het 4e stadium is de doorgroei al in de blaas of endeldarm, of worden reeds uitzaaiingen vastgesteld
In het begin veroorzaakt baarmoederhalskanker geen pijn, maar als het steeds verder doorgroeit, dan drukt het op zenuwen wat wel pijn geeft. Ook uitzaaiingen kunnen pijn klachten geven op de plek waar de uitzaaiing zit, bv. in de rugwervels.
Als het kanker proces niet wordt behandeld, dan zal de patiënt er aan overlijden. Als een patiënt wordt behandeld in het 1e stadium, dan is er een hoge kans om de ziekte definitief te overleven.
- Voor stadium 1 geldt een overlevingskans na 5 jaar van 80%.
- Voor stadium 2 geldt een overlevingskans van 70%
- Voor stadium 3 is deze kans ongeveer 35%, en
- Voor stadium 4 van slechts 10%.
Baarmoederhalskanker >> Behandeling
Lees hier verder over de behandeling van baarmoederhalskanker. –>